PL
EN
DE
Numer 2 (2) - Sierpień 2023
Celem tego opracowania jest przedstawienie wiedzy o cenzurach na terenie administracyjnie podległym Berlinowi, jakim w 1919 r. była Regencja Poznańska obejmująca Wielkopolskę.
Od publikacji Bronisława Brzozowskiego i Jerzego Tokara o polskiej cenzurze korespondencji (Brzozowski B., Tokar J., Polska cenzura korespondencji w latach 1918-1922, Gdańsk-Pelplin 2002) minęło ponad 20 lat i praktycznie od 2002 r. nie ukazały się poważniejsze publikacje dotyczące tego tematu. Wyjątkiem były uzupełnienia o znaki cenzury Andrzeja Kłosińskiego z 2006 r. opisane w "Filateliście" nr 10 i 11. Po tej publikacji odkrytych zostało szereg nowych cenzur lokalnych, nieznanych z literatury np. Buk, Kwilcz, Opalenica, Mikstat, Murowana Goślina, Obrzycko, Rostarzewo, Swarzędz, Września, Zaniemyśl.
W opracowaniu zauważono, że szereg stempli cenzur pocztowych z małych urzędów pocztowych Wielkopolski znanych jest w jednym (!) egzemplarzu. W efekcie cena takich cenzur może sięgać nawet 460-500 € za sztukę, jak miało to miejsce na aukcji Harlosa w lipcu 2023.
W publikacji podkreślono, że Wielkopolska w 1919 r. administracyjnie należała jeszcze do Niemiec, więc znaki polskiej cenzury z niemieckiego punktu widzenia były "nielegalne", a samo Powstanie Wielkopolskie traktowano w Berlinie jako bunt. Przejściowy charakter niemieckiej administracji pocztowej na tym terenie wydaje się szczególnie ciekawy ze względu na początki nowego państwa - Polski wchodzącej na mapę Europy.
Polacy kontrolowali pocztę ze względu na źródło informacji. Poczta, telefon i telegraf miały znaczenie strategiczne, były jedynym środkiem przenoszenia informacji zarówno rodzinnych jak i politycznych. Niemieccy kierownicy poczt na terenie Wielkopolski w trakcie trwającego Powstania wysyłali skargi do Berlina i prosili o interwencje, które spacyfikowałyby agresywnych Polaków. Wielkopolska była w 1919 r. terenem konfliktogennym wojskowo i cywilnie, stąd korespondencja pocztowa nosząca ślady cenzur oddaje newralgiczne miejsca konfrontacji Polaków z Niemcami.
W publikacji zauważono, że temat cenzur jest związany z filatelistyką polsko-niemieckiego pogranicza. W czasie Powstania Wielkopolskiego korzystano tylko z niemieckich znaczków opłaty i kart pocztowych. Na takiej korespondencji znajdujemy znaki polskiej cenzury.
Polska dokumentacja pocztowa tego okresu została zniszczona na początku II wojny światowej. W 2023 r. udało się dotrzeć do archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Rzeszy z 1919 r., w którym znalezione zostały dokumenty o wprowadzeniu cenzury pocztowej przez Polaków w styczniu 1919 r. Dokumenty te opisano w publikacji.
Publikacja prezentuje stan wiedzy o cenzurach stosowanych na terenie Wielkopolski zaktualizowany do lipca 2023 r.
Pobierz
Wróc do archiwum
Number 2 (2) - August 2023
The aim of this study is to present knowledge about postal censorship in the area administratively subordinate to Berlin, which in 1919 was the Poznań Regency covering Greater Poland.
More than 20 years have passed since the publication of B. Brzozowski and J. Tokar about the Polish censorship of correspondence (Brzozowski B., Tokar J., Polska cenzura korespondencji w latach 1918-1922 - Polish censorship of correspondence in the years 1918-1922, Gdańsk-Pelplin 2002), and practically since 2002 no major publications on this subject have been published. The exception were additions with censorship signs of A. Kłosiński from 2006 described in "Filatelista" No. 10 and 11. After this publication, a number of new local censorships, unknown from literature (e.g. Buk, Kwilcz, Opalenica, Mikstat, Murowana Goślina, Obrzycko, Rostarzewo, Swarzędz, Września, Zaniemyśl) were discovered.
The study stresses that a number of stamps of postal censorships from small post offices in Greater Poland are known in one (!) copy. At auctions, such items reach a price of up to 500 Euro.
The publication emphasizes that Greater Poland in 1919 administratively belonged to Germany, so the signs of Polish censorship from the German point of view were "illegal", and the Greater Poland Uprising itself was treated in Berlin as a rebellion. The transitional nature of the German postal administration in this area seems particularly interesting due to the beginnings of a new state - Polish entering the map of Europe.
Poles controlled the post office because of the key source of information. Post, telephone and telegraph were of strategic importance, the only means of carrying information, both family and political. During the Uprising, German post office administrators in Greater Poland sent complaints to Berlin and asked for interventions that would pacify aggressive Poles. Greater Poland in 1919 was a militarily and civilly conflict-prone area, hence postal correspondence bearing traces of censorship reflects the sensitive places of confrontation between Poles and Germans.
The publication notes that the subject of censorship is related to philately of the Polish-German borderland. During the Uprising only German stamps and postcards were used. On such correspondence we find signs of Polish censorship.
Polish postal documentation of this period was destroyed at the beginning of World War II. In 2023, it was possible to reach the archives of the Reich Ministry of Internal Affairs from 1919, in which documents about the introduction of postal censorship by Poles in January 1919 were found. These documents are described in the publication.
The publication presents the state of knowledge about censorship applied in Greater Poland, updated until July 2023.
Download
Back to the archive
Nummer 2 (2) - August 2023
Ziel dieser Studie ist es, Kenntnisse über die Postzensur in einem Gebiet zu vermitteln, das administrativ dem Deutschen Reich in Berlin unterstellt war. 1919 war dies das Regentschaftsgebiet Poznań, das Großpolen umfasste.
Seit der Veröffentlichung von Bronisław Brzozowski und Jerzy Tokar (Brzozowski B., Tokar J., Polska cenzura korespondencji w latach 1918-1922 - Polnische Postzensur in den Jahren 1918-1922, Gdańsk-Pelplin 2002) über die polnische Briefzensur sind mehr als 20 Jahre vergangen, und seit 2002 sind praktisch keine größeren Veröffentlichungen zu diesem Thema mehr erschienen. Eine Ausnahme bildeten die Ergänzungen zu den Zensurzeichen von Andrzej Kłosiński im Jahr 2006, die in der polnischen Verbandszeitschrift "Filatelista" Nr. 10 und 11 beschrieben wurden. Im Anschluss an diese Veröffentlichung wurde eine Reihe neuer, in der Literatur unbekannter lokaler Zensurstellen entdeckt (z. B. Buk, Kwilcz, Opalenica, Mikstat, Murowana Goślina, Obrzycko, Rostarzewo, Swarzędz, Września, Zaniemyśl).
Die Studie hebt hervor, dass eine Reihe von Zensurstempeln aus kleinen Postämtern in Großpolen in einem einzigen (!) Exemplar bekannt ist. Infolgedessen erreichen solche Werte auf Auktionen einen Preis von bis zu 500 Euro und oft darüber hinaus.
In der Publikation wird betont, dass Großpolen 1919 verwaltungstechnisch noch zu Deutschland gehörte, so dass die Zeichen der polnischen Zensur aus deutscher Sicht "illegal" waren und der Großpolnische Aufstand selbst in Berlin als Rebellion behandelt wurde. Der Übergangscharakter der deutschen Postverwaltung in diesem Gebiet erscheint angesichts der Anfänge eines neuen Staates - Polen betritt die europäische Landkarte - besonders interessant.
Die Polen kontrollierten die Postämter wegen der Informationsquelle. Die Post, das Telefon und der Telegraf waren von strategischer Bedeutung, da sie die einzigen Mittel waren, um sowohl familiäre als auch politische Informationen zu übermitteln. Die deutschen Postverwalter in Großpolen schickten während des laufenden Aufstands Beschwerden nach Berlin und baten um Interventionen, um die aggressiven Polen zu beruhigen. Großpolen war 1919 ein militärisch und zivilrechtlich umkämpftes Gebiet, weshalb die Postkorrespondenz, die die Zeichen der Zensur trägt, die Brennpunkte der Konfrontation zwischen Polen und Deutschen erfasst.
In der Publikation wird festgestellt, dass das Thema Zensur mit der Philatelie im deutsch-polnischen Grenzgebiet eng zusammenhängt. Während des Großpolnischen Aufstandes wurden weiterhin nur deutsche Briefmarken bzw. Wertzeichen und Postkarten verwendet und auf dieser Postkorrespondenz finden wir die Zeichen der polnischen Postzensur.
Die polnischen Postunterlagen zu diesem Thema aus dieser Zeit wurden zu Beginn des Zweiten Weltkriegs vernichtet. Im Jahr 2023 gelang es, in die Archive des Reichsinnenministeriums von 1919 zu gelangen, wo Dokumente über die Einführung der Postzensur durch Polen im Januar 1919 gefunden wurden. Diese Dokumente werden in der Publikation beschrieben
Die Publikation stellt den Wissensstand über die in Großpolen angewandte Zensur auf dem Stand von Juli 2023 dar.
Herunterladen
Zurück zum Archiv
Errare humanum est... Mylić się jest rzeczą ludzką. W naszym miesięczniku przyjęliśmy zasadę, że nie korygujemy opublikowanych już numerów, stąd zauważone błędy poprawiamy w formie
erraty.